Προβληματικό, ανεπαρκές και επικίνδυνο χαρακτηρίζει το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας το υπό εξέταση σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για το άσυλο, το οποίο προωθεί ριζικές αλλαγές στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τη διαδικασία εξέτασης αιτημάτων ασύλου στη χώρα μας.
Μείζονα πηγή ανησυχίας αποτελεί για το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας η προτεινόμενη κατάργηση του δεύτερου βαθμού της διοικητικής διαδικασίας εξέτασης των αιτημάτων ασύλου, η οποία στερεί από τους αιτούντες άσυλο το «δικαίωμα πραγματικής προσφυγής», που αποτελεί υποχρέωση της Ελλάδας σύμφωνα με το άρθρο 39 της Οδηγίας 2005/85/ΕΚ, αλλά και σύμφωνα με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους πρόσφυγες.
Η κατάργηση του ενδιάμεσου σταδίου της διοικητικής εξέτασης των ουσιαστικών ισχυρισμών των αιτούντων άσυλο, σε συνδυασμό με τη διαδικαστική αναθεώρηση που αναλαμβάνει το Συμβούλιο της Επικράτειας μετά από οριστική απόφαση απόρριψης - η οποία δεν καλύπτει την ουσία της αίτησης αλλά εξετάζει μόνο τις διοικητικές όψεις της διαδικασίας λήψης της απορριπτικής απόφασης - υπονομεύει σοβαρά τα δικαιώματα των προσφύγων σε δίκαιη και αποτελεσματική διαδικασία αναγνώρισης του καθεστώτος του πρόσφυγα.
Εξίσου σημαντική αλλαγή αποτελεί η αποκέντρωση της αρμοδιότητας λήψης αποφάσεων για την παροχή ασύλου και η μεταβίβασή της στις Αστυνομικές Διευθύνσεις της χώρας. Η Διεθνής Αμνηστία επανειλημμένως έχει επισημάνει ότι η εξέταση των αιτήσεων ασύλου από αστυνομικούς υπάλληλους, οι οποίοι ασκούν παράλληλα και άλλα, συγκρουόμενα, καθήκοντα (φύλαξη των συνόρων της χώρας και αποτροπή της εισόδου μεταναστών χωρίς έγγραφα), δεν μπορεί να εξασφαλίσει όλες τις εγγυήσεις για μια δίκαιη και αποτελεσματική διαδικασία ασύλου.
Στην έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, με τίτλο «Ελλάδα - Μακριά από τα Φώτα της Δημοσιότητας: τα δικαιώματα των αλλοδαπών και των μειονοτήτων παραμένουν στο ημίφως», υπογραμμίζεται η έλλειψη εγγυήσεων στην εθνική νομοθεσία, οι οποίες να διασφαλίζουν την πρόσβαση των αιτούντων άσυλο σε μια ανεξάρτητη εξέταση των αιτήσεων ασύλου. Παράλληλα, σημειώνει ότι η εκτίμηση των αιτημάτων ασύλου πρέπει απαραιτήτως να περιλαμβάνει ανεξάρτητη αναθεώρηση των αρνητικών αποφάσεων, η οποία θα επέτρεπε την εξέταση της αίτησης από ανεξάρτητο όργανο, όσον αφορά τόσο νομικά ζητήματα, όσο και γεγονότα.
Το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας εκφράζει την δυσαρέσκεια του για την έλλειψη διαβουλεύσεων με τους αρμόδιους διακυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς κατά την διάρκεια της προετοιμασίας του Σχεδίου του Προεδρικού Διατάγματος για το άσυλο.
